Elke bedrijf heeft er één, ook de multinational van Sinterklaas, en regelmatig wordt ernaar gevraagd in RFP’s: het bedrijfsorganogram. Je kent de traditionele vorm wel; in dit artikel hoe het ook kan. Het organogram zou een beeld moeten geven van hoe een organisatie is ingedeeld en laat vaak ook de hiërarchische verhouding tussen de directie en afdelingen zien. Alhoewel er organisatiestructuren bestaan, ziet het organogram er meestal ongeveer hetzelfde uit. Een directeur aan de top en eronder waaieren de afdelingen uit in een piramidevorm. Het kan ook anders!
Het traditionele organogram
Driekwart eeuw geleden was dit een uitstekende weergave voor veel bedrijven. In grote fabriekshallen met veel arbeiders werd er opgekeken tegen de directeur. Hiërarchie was in die tijd vanzelfsprekend. Het beeld wat ik hier schets, is een beeld waar de meeste bedrijven zich niet meer in herkennen of mee geassocieerd willen worden. Ik stel daarom voor om het “standaard” organogram om te draaien.
Hoe een organogram ook kan
Laten we eens een organogram tekenen met de directeur onderaan, en waar de moderne manager letterlijk zijn medewerkers ondersteunt in plaats van aanstuurt. Het is misschien wat onwennig, maar als je een analogie maakt met een boom komt het ineens heel natuurlijk over.
Het is niet ongewoon dat een directeur al zeer lang bij de organisatie werkt, of de organisatie zelfs heeft opgericht. Neem nou Sinterklaaas: al eeuwen runt hij een international.
De directeur biedt doorgaans de basis en stabiliteit voor een bedrijf, net zoals de stam de basis is voor een boom. De business units vertakken zich aan het einde van de stam, in steeds kleinere takken, met aan het einde de bladeren; de arbeiders die nog steeds vaak een groot deel van het zichtbare werk verrichten.
Wanneer een boom her en der enkele bladeren verliest, is er geen probleem, een boom functioneert gewoon verder. Wanneer je echter een grote tak vlakbij de stam afzaagt, breng je de boom uit evenwicht. Na enige tijd zal je meestal zien dat de boom zich weer herstelt. Wanneer je de boom halverwege de stam afzaagt, krijgt de boom het zwaar. Het afgezaagde deel zal doorgaans geen nieuwe wortels kunnen ontwikkelen, en het duurt even voordat er weer kleine takken en blad vanuit de stam omhoog rijzen. Zelfs onder de grond kan je deze analogie doortrekken, waarbij de wortels van het bedrijf worden gevormd door de aanhouders.
Kijk eens kritisch naar je organogram. Geeft dit op een juiste manier de onderlinge verhoudingen weer, of zou je op een andere wijze je bedrijfsstructuur en cultuur beter kunnen weergeven?